Gronden van Verlening

Gronden van Verlening – Erasmusprijs 2001 – Claudio Magris en Adam Michnik

Artikel 2 van de Statuten van de Stichting Praemium Erasmianum luidt als volgt:

Het doel van de Stichting is, binnen de context van de culturele tradities van Europa in het algemeen en het gedachtegoed van Erasmus in het bijzonder, de geestes- en maartschappijwetenschappen en de kunsten te bevorderen en de positie van deze gebieden in de maatschappij te versterken. De nadruk ligt hierbij op tolerantie, cultureel pluralisme en ondogmatisch, kritisch denken. De Stichting streeft ernaar dit doel te bereiken door het toekennen van prijzen en andere manieren; een geldprijs wordt toegekend aan een persoon of instelling onder de naam Erasmusprijs.

In overeenstemming met dit artikel heeft Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard der Nederlanden, Regent van de Stichting Praemium Erasmianum het besluit van het bestuur van de Stichting bekrachtigd om de Erasmusprijs voor het jaar 2001 toe te kennen aan Claudio Magris en Adam Michnik.

De prijs wordt toegekend aan de heer Magris en aan de heer Michnik gezamenlijk op de volgende gronden:

• Zowel de heer Magris als de heer Michnik hebben door hun handelen en met hun geschriften een bijdrage geleverd aan een democratische samenleving, gebaseerd op waarden zoals tolerantie en het accepteren van verschillen.
• In de schriftelijke uitdrukking van hun gedachtegoed hebben beide schrijvers optimaal gebruik gemaakt van het genre van het essay, waarbij zij afwisselend gebruikmaken van persoonlijke ervaring, brede reflectie en gedetailleerde beschrijving.
• In hun werk hebben de laureaten op indringende wijze de dilemma’s beschreven van het nemen van persoonlijke verantwoordelijkheid in tijden van onderdrukking en vreemde overheersing.
• Beiden hebben aangetoond hoe ons besef van identiteit en waarneming van de waarheid beïnvloed kan worden door een verandering in het politieke systeem of door verschuiving van geografische grenzen.
• Zij laten zien dat de geschiedenis en cultuur van Centraal Europa een zaak is die allen aangaat die geïnteresseerd zijn in Europese verscheidenheid en Europese integratie.
• In zijn essays presenteert Claudio Magris intieme micro-beschrijvingen van plaatsen en personen, met een impliciete boodschap die ons waarschuwt de geschiedenis van het heden niet te vergeten.
• In een rijke en elegante schrijfstijl toont Claudio Magris het effect aan van grenzen en scheidslijnen op onze beleving van de wereld, waarbij hij ons dwingt de wereld vanuit verschillende standpunten te bezien.
• Adam Michnik verkent in zijn essays de ruimte tussen heroïek en verraad, tussen activisme en collaboratie en laat zien hoe hij zich de kunst van het compromis en tolerantie eigen heeft gemaakt.
• Door zijn oorspronkelijke en vasthoudende opstelling heeft Adam Michnik sterk bijgedragen aan de opbouw van een democratische en pluralistische samenleving in een land waar geen stevige democratische traditie is; daarmee heeft hij een voorbeeld gesteld voor soortgelijke niet-geweldadige omwentelingen in andere landen.
• De Erasmusprijs is toegekend aan Claudio Magris en Adam Michnik gezamenlijk omdat hun kwaliteiten als complementaire kanten van dezelfde boodschap gezien kunnen worden, een boodschap die volmaakt aansluit bij de Erasmiaanse waarden van tolerantie en ondogmatisch denken.