Sir Isaiah Berlin

Laureaat Erasmusprijs 1983

Thema: Filosofie

Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de Stichting Praemium Erasmianum werden in 1983 vier Erasmusprijzen uitgereikt. Behalve Sir Isaiah Berlin ontvingen ook Raymond Aron, Leszek Kolakowski en Marguerite Yourcenar de prijs.

De politiek filosoof Isaiah Berlin (1909-1997) speelde een zeer belangrijke rol in het intellectuele leven in Europa. Met zijn briljante geest werd hij al vroeg, en als eerste Jood, Fellow van All Souls College in Oxford. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij voor de Britse ambassade in Washington en eind 1945 korte tijd voor de ambassade in Moskou. Daarna woonde hij in Oxford en bekleedde hij verschillende functies in het universitaire en culturele leven in Groot-Brittannië.

Berlins belangrijkste filosofische werk ligt op het gebied van de ideeëngeschiedenis. Daaronder verstond hij: het verkrijgen van inzicht in het ontstaan van en verschuivingen binnen de fundamentele begripspatronen die onze kijk op de mens en zijn cultuur bepalen. Hij richtte zich met name op de Verlichting – en diens critici – en de Romantiek.

In zijn geschriften verdedigde Berlin onvermoeibaar het pluralisme op ethisch, politiek en esthetisch gebied en de ‘liberal values’ door stelling te nemen tegen monistische denkpatronen. Tevens heeft hij zich diepgaand beziggehouden met dissidenten in het verleden en met eigentijdse denkers, zoals blijkt uit zijn publicaties over Vico en Herder en uit zijn bundels Against the Current en Russian Thinkers. Zijn inaugurele rede voor de universiteit van Oxford uit 1958, Two Concepts of Liberty – over ‘positieve en negatieve vrijheid’ – heeft nog altijd grote invloed op het debat over vrijheid en gelijkheid.

Sir Isaiah Berlin schonk de helft van zijn Erasmusprijs aan de Writers & Scholars Educational Trust in Londen. Het geld was een schenking aan Index on Censorship.