Adam Michnik

Laureaat Erasmusprijs 2001

Thema: Culturele Breuklijnen

De uitbreiding van de Europese Unie inspireerde de Stichting tot de keuze van het thema ‘Culturele breuklijnen’. Hiermee werd gedoeld op de confrontatie die ontstaat wanneer grenzen, juist ook culturele, verschuiven. Het werk van Adam Michnik is – net als dat van Claudio Magris – sterk verbonden met de roerige geschiedenis van Midden-Europa. Beiden laten zien hoe ons besef van identiteit en waarneming beïnvloed kan worden door verandering van het politieke systeem of verschuiving van geografische grenzen.

Adam Michnik werd in 1946 geboren in Warschau. Al op jonge leeftijd sloot hij zich aan bij een verboden non-conformistische groepering en behoorde hij tot de critici van het communistische bewind. Na zijn studie geschiedenis raakte hij betrokken bij het Comité voor de Verdediging van Arbeiders, de ‘vliegende universiteiten’ en de onafhankelijke vakbond ‘Solidariteit’. In totaal bracht hij zes jaar door in de gevangenis.

In zijn essays verkent Michnik de ruimte tussen heroïek en verraad, activisme en collaboratie en laat hij zien hoe hij zich de kunst van het compromis en de tolerantie eigen heeft gemaakt. Hij geeft daarmee een voorbeeld voor soortgelijke niet-gewelddadige veranderingen. Na de omwenteling in 1989 werd hij lid van het parlement. Van 1989 tot 2004 was hij hoofdredacteur van de door hem opgerichte krant Gazeta Wyborcza, een van de invloedrijkste kranten in Polen.

Adam Michnik heeft, net als Claudio Magris, gebruikgemaakt van het essay voor zijn bijdrage aan een democratische samenleving, gebaseerd op waarden als tolerantie en het accepteren van verschillen. In Nederland verscheen in november 2001 de vertaalde bundel Uit een belegerde stad.