Hans Scharoun

Laureaat Erasmusprijs 1970

Thema: Architectuur

‘Een omgeving scheppen naar de maatstaven van de mens en niet de mens aanpassen aan een omgeving die de economische maatstaven boven de menselijke stelt’, is het leidende principe in het werk van Hans Scharoun.

Hans Scharoun (1893-1972) werd al op 25-jarige leeftijd door Bruno Taut gerekend tot de visionaire ontwerpers die in het Europa van na de Eerste Wereldoorlog vernieuwing zouden kunnen brengen. De socialist Hans Scharoun deed dit door voortdurend het menselijk gedragspatroon als basis te nemen voor zijn architectonische concepten. Daarbij vatte hij stedenbouw en architectuur op als twee begrippen die hij samenbracht in één activiteit: de ruimtelijke bouwkunst. Door zijn integrale behandeling van vorm en symbolische inhoud heeft hij bouwwerken ontwikkeld waarin gebruikers de ruimte ervaren als een expressief element en als ruimte voor hun vrije ontplooiing. Zijn beroemdste schepping, de Philharmonie in Berlijn (19571963) is de verwezenlijking van dit streven.

Hans Scharoun studeerde architectuur in Berlijn. Hij werkte enige tijd in Breslau (het huidige Wroclaw) en vestigde zich daarna als vrij architect in Berlijn. Bekend is zijn woning in de Weissenhofsiedlung in Stuttgart (1927) en de mede door hem ontworpen woonwijk Siemensstadt in Berlijn (1930). Tijdens het nazibewind heeft Scharoun niet gewerkt. In 1945 kreeg hij in Berlijn de leiding over de afdeling Bouw- en Woningtoezicht voor de wederopbouw van de stad. Door de deling van de stad werd dit een onmogelijke taak. In 1946 werd hij hoogleraar architectuur aan de Technische Universiteit Berlijn. Bekende werken zijn de appartementengebouwen Romeo & Julia in Stuttgart (1954-1959), het Geschwister-Scholl-Gymnasium in Lünen (1956-1962), het Duits Maritiem Museum, het Scharoun-Theater in Wolfsburg en de Staatsbibliotheek in Berlijn.

Hans Scharoun overleed voordat hij een bestemming kon geven aan zijn Erasmusprijs. In overleg met mevrouw Scharoun is besloten het geld te gebruiken voor de grote Scharounpublicatie die voorbereid werd door de Akademie der Künste. Dit boek, getiteld Hans Scharoun. Bauten, Entwürfe, Texte verscheen in 1974 en geeft een uitgebreid overzicht van zijn werk.