Dankwoorden

Phoebe Ayers

Majesteiten, Koninklijke Hoogheden, geachte bestuursleden van de Erasmus Prijs Stichting, dames en heren, en mede-Wikipedianen.

Dank u voor deze onderscheiding, namens de tienduizenden overal ter wereld die bijdragen aan Wikipedia. Het is een grote eer en een voorrecht hier in dit bijzondere gezelschap te zijn, in dit prachtige gebouw. Het is eervol dat ons project zich nu in het gezelschap bevindt van een lange lijst van illustere oud-prijswinnaars.

Denkend aan het verleden, laat me beginnen met een stukje geschiedenis.

Desiderius Erasmus Roterodamus, 28 October 1466 – 12 Juli 1536, bekend als Erasmus van Rotterdam, of eenvoudigweg Erasmus, was een Nederlandse Renaissance humanist, katholieke priester, maatschappijcriticus, docent en theoloog.

Dat is de vertaling van de eerste zin van het Engelse Wikipedia artikel over Erasmus. Het gaat 30 pagina’s door met zijn leven, werk en nalatenschap. Het is geïllustreerd met schilderingen en reproducties van handschriften; er zijn voetnoten en geleerde bronnen, en een uitgebreide bibliografie. Het is verrassend dat je ook over Erasmus kunt lezen in 73 andere talen, van Indonesisch tot Italiaans, Arabisch tot Noors, Swahili tot Nederlands, en zelfs in Latijn.

Maar geen van deze gegevens wekt meer verbazing dan het feit dat dit artikel bijna precies veertien jaar geleden begonnen is, op 29 november 2001, door een anoniem persoon. Dit individu bezocht een in die tijd bijna onbekende website, schreef een regel over Erasmus van Rotterdam en klikte op ‘save’ zodat de hele wereld het kon zien. En vervolgens, in de volgende veertien jaar, zouden meer dan 1.700 verschillende mensen aan het artikel bijdragen en het maken tot wat het nu is. Sommige veranderingen waren klein — formatteren, een zin makkelijker leesbaar maken. Andere veranderingen waren groot: nieuwe alinea’s toevoegen, bronnen nazoeken, foto’s maken van herinneringssculpturen. Deze editors benutten wiki technologie om samen te werken aan het schrijven van een artikel, maar ze kenden waarschijnlijk elkaars echte naam, beroep of nationaliteit niet. Niettemin vormden de Wikipedia editors een gemeenschap en zetten een encyclopedie op. Zij ontwikkelden structuren en richtlijnen, discussieerden over wat er in zou moeten en deelden één grote passie: de encyclopedie zo goed maken als mogelijk en een wereld opbouwen waarin elk individu vrijelijk kan delen in de verzamelde kennis.

Wat de geschiedenis van dit artikel duidelijk maakt, is dat Wikipedia, behalve het meest geraadpleegde referentiewerk ter wereld, ook een echt geleerd werk is. Vele bibliotheken, archieven en musea hebben dit begrepen en hebben innovatieve programma’s ontwikkeld die hun geleerdheid en unieke verzamelingen delen. Deze instellingen zien in dat de editors van Wikipedia niet alleen hun kennis gebruiken om artikelen te schrijven; ze zijn ook bedreven onderzoekers.

Maar om een goed onderzoeker te zijn moet je toegang hebben tot onderzoek. Vrije toegang tot wetenschappelijk onderzoek is essentieel omdat zo vele Wikipedia editors en lezers mondiaal geen toegang hebben tot grote bibliotheken. Ik wil leven in een wereld waar mijn buurvrouw en ik naar hetzelfde Wikipedia artikel kunnen kijken, en we beiden toegang krijgen tot de bronnen die erin geciteerd worden, ook al werk ik voor een van ‘s werelds grootste universiteiten en zij niet. Verder wil ik dat de Wikipedia editors die dat artikel schrijven – de editors in Bangladesh, Argentinië en in Amsterdam – ook toegang hebben tot dat onderzoek.

Bibliotheken, musea en Wikipedia hebben veel gemeen. We zijn allemaal begaan met het behoud van ons culturele erfgoed en van kennis en het breed delen daarvan. Voor Wikipedia betekent dit delen met de wereld.

Als ik kijk naar een Wikipedia artikel, lang of kort, zie ik niet alleen een nuttige samenvatting van een onderwerp van belang. Ik zie de mensen daar achter, onze mondiale gemeenschap van gepassioneerde, gekke, geleerde individuen die geloven dat vrije informatie voor iedereen het waard is om voor te werken. Dit is de gemeenschap uit wiens naam wij deze onderscheiding ontvangen, de gemeenschap waar wij met trots deel van uitmaken.

Dank u.


Lodewijk Gelauff

Ongeveer vijftien jaar geleden werd er een gek idee geboren. Mensen uit de gehele wereld samenbrengen om een encyclopedie op te zetten die iedereen kan lezen, redigeren of naar goeddunken kan hergebruiken, en dat alles zonder compensatie. Het leek onmogelijk, maar toch werkte het.

Voor wie het moelijk te bevatten vindt om de omvang van zoveel verzamelde kennis te peilen: met het drukken van alleen al de Engelse versie van Wikipedia, zonder afbeeldingen, zou je 110 meter kastplank in je bibliotheek vullen.

Dit is allemaal het werk van tienduizenden vrijwilligers die hun tijd en energie hebben gewijd aan dit ongelooflijke project. Natuurlijk, de tijden dat je ‘s ochtends een artikel kon beginnen over ‘Afrika’ of ‘ollekebolleke’ zijn voorbij. Al vele jaren werkt een groot aantal Wikipedianen vanuit lijsten van ‘gezochte’ artikelen op een specifiek gebied. Zelf draag ik graag bij aan het voltooien van een reeks artikelen over alle leden van het Nederlandse parlement van de afgelopen 200 jaar, om mee te beginnen. Wij Wikipedianen zijn dol op lijsten.

In 2008 gebruikte een groep Nederlandse Wikipedianen zo’n lijst om over windmolens te schrijven. Het schijnt dat we er in het hele land nog meer dan duizend hebben, en de missie van deze molen-liefhebbers was om een artikel te schrijven met een foto van elke molen. En dat is wat ze deden.

En zoals dingen gaan in Wikipedia, vormde het ene project de inspiratie voor het volgende en zo kwam er een nieuwe lijst. Het volgende doel? Foto’s verzamelen van alle nationale culturele erfgoed gebouwen in Nederland. Naar bleek, heeft Nederland zo’n 60.000 nationale monumenten. Om zo’n nieuw project volledig af te maken binnen een redelijke termijn had de groep nieuwe ideeën nodig.  Gelukkig is enthousiasme besmettelijk.

Er begonnen meer mensen geïnteresseerd te raken en zo ontstond er een fotowedstrijd om meer foto’s te krijgen: Wiki Loves Monuments. Alweer bleek enthousiasme besmettelijk te zijn. Al enkele jaren later zaten we de wedstrijd te organiseren in meer dan 50 landen. Sinds 2011 wordt Wiki Loves Monuments gezien als de grootste fotowedstrijd ter wereld.

Om dat voor elkaar te krijgen moesten we ons verdiepen in de specifieke omstandigheden en uitdagingen die ieder land kent, met de nodige lokale toewijding, liefde en expertise. Wist u, bijvoorbeeld, dat Duitsland een geschat aantal van 750.000 monumenten kent? En dat India er slechts een paar duizend beschermt? Dat in sommige landen het publiceren van je eigen foto’s van nationaal cultureel erfgoed soms de toestemming vereist van de architect of een regering?

Het basisidee van Wiki Loves Monuments bleef hetzelfde: mensen vragen bij te dragen aan Wikipedia op een speelse manier, terwijl ze meer van hun cultureel erfgoed in hun eigen omgeving ontdekken. Dankzij het werk van honderden vrijwilligers wereldwijd, heeft Wiki Loves Monuments meer dan een miljoen beelden, vrij van rechten, verzameld.

Samenwerking met een diversiteit aan belangen is een kracht van Wikipedia, maar tegelijk een grote uitdaging. Ik sta hier voor u als de stereotypische gemiddelde Wikipediaan: een blanke man, een twintiger uit West-Europa met een universiteitsdiploma. Als u Wikipedianen ontmoet heeft – en indien dat niet het geval is zou ik u aanmoedigen ze later vandaag te ontmoeten – dan zult u zien dat dit natuurlijk een simplificatie is.

Niettemin, het gegeven dat de samenstelling van onze gemeenschap scheef is, dat is de voornaamste uitdaging van Wikipedia vandaag de dag. Waarom hebben we niet een artikel over de Congolese stad Baraka, die meer dan 100.000 inwoners heeft, over ‘cocosnootsoep’ of over ‘picking up’, een techniek in het breien? Trouwens: ik hoop in stilte dat sommigen van jullie die leemtes snel zullen opvullen – maar misschien beter om niet nu meteen je telefoon te pakken.

Het is duidelijk dat we een meer diverse gemeenschap nodig hebben, willen we onze missie vervullen en alle kennis samenbrengen. Met nog zo veel informatie toe te voegen hebben we de hulp nodig van meer mensen – in de hoop en verwachting dat die kennis kunnen bijdragen die wij niet hebben. Die nieuwkomers moeten we verwelkomen, hun enthousiasme om mee te doen omarmen, en ze overtuigen ook Wikipediaan te worden.

Dank u.


Adele Vrana

Stel je een wereld voor, waarin ieder individu op de planeet vrijelijk kan delen in het totaal van alle kennis. Dat is de visie van de Wikimedia Stichting.

Het is belangrijk dat we zeggen ‘delen in’ omdat onze beweging afhankelijk is van de generositeit van mensen over de gehele wereld om deze visie te vervullen. Wikipedia editors, waaronder talrijke geweldige mensen hier aanwezig, hebben hun vrije tijd gedeeld om honderdduizenden artikelen te schrijven en te verbeteren. Zij dragen ertoe bij dat Wikipedia de meest omvattende bron van kennis is van de wereld, met meer dan 35 miljoen artikelen in 291 talen.

Maar we weten dat er nog veel te doen is voor we iedereen op deze planeet kunnen bereiken met vrije toegang tot kennis.

Een paar jaar geleden zijn we begonnen na te denken over hoe we Wikipedia wereldwijd een groter bereik konden geven, speciaal in niet-westerse gebieden. Toentertijd wisten we dat nieuwe gebruikers het internet – en dus ook Wikipedia – niet zouden opgaan vanaf hun desktop computers. Het was gewoon een kwestie van tijd dat nieuwe internetgebruikers voor het eerst online kwamen, uitsluitend via hun mobiele telefoon.

Maar dat was niet voldoende om te garanderen dat mensen in opkomende landen in staat zouden zijn de hoge datakosten te betalen om Wikipedia te raadplegen. We realiseerden ons weldra dat als we nieuwe stemmen wilden laten deelnemen in Wikipedia, we ook de barrière van de kosten moesten opheffen. En zo kwam Wikipedia Zero in het leven. Vanaf 2012 hebben we partnerships gesloten met 72 providers in 64 landen door heel Afrika, Azië en Latijns-Amerika om vrije toegang te geven tot Wikipedia. Samen hebben we zo Wikipedia toegankelijk gemaakt voor meer dan 600 miljoen mensen.

Het is een eer dat de successen van Wikipedia Zero en de Wikimedia beweging hier vandaag gevierd worden. We zijn er trots op dat leerlingen uit een township in Zuid-Afrika besloten een brief te schrijven naar al hun providers en hen gevraagd hebben aan ons programma mee te doen en gratis toegang te geven tot Wikipedia; dat we een dank-je-wel email ontvingen van een Wikipedia editor in Ghana die zei dat dankzij Wikipedia Zero meer Ghanezen zullen deelnemen in het editen van Wikipedia; en dat sommige van onze partners in Azië besloten onze communities en hun activiteiten te ondersteunen, niet omdat wij hen daarom vroegen, maar omdat zij onder de indruk waren van onze getalenteerde en enthousiaste vrijwillige editors.

Stel je een wereld voor waarin elk individu vrij kan delen in alle kennis. We weten dat we er nog niet zijn, maar het is deze visie die ons verbindt en energie geeft om door te gaan.

Namens onze beweging, de Wikimedia Stichting en het Wikipedia Zero programma, hartelijk dank dat u deze eer met ons deelt. Dat moedigt ons aan om nog meer te delen met de wereld. Per slot van rekening, Wikipedia is niet klaar; het is nog maar nauwelijks begonnen.