Fokke A. Gerritsen
Winnaar Dissertatieprijs 2003
Dissertatie
Local Identities. Landscape and community in the late prehistoric Meuse-Demer-Scheldt region
Promotoren: Prof. dr N.G.A.M. Roymans, Prof. dr J.H.F. Bloemers
Voordracht: Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit der Letteren
Overwegingen van de selectiecommissie
Dit boek is een archeologische studie naar de leefwijze van mensen op de Zuid-Brabantse zandgronden tijdens het eerste millennium vóór onze tijdrekening. De centrale stelling betreft de relatie tussen identiteit en landschap, en luidt dat huishoudens en lokale gemeenschappen zich als sociale groep definiëren door hun omgang met het landschap dat zij bewonen. Deze omgang leidt ertoe dat het landschap ingericht wordt met meer en minder permanente elementen, zoals huisplaatsen, nederzettingen, grafvelden, akkers en cultusplaatsen. Deze zijn archeologisch goed bekend. Daardoor wordt het mogelijk om inzicht te krijgen in identiteitsvorming en landschapsperceptie in de prehistorie. De studie steunt op een aanzienlijke hoeveelheid opgravingsverslagen. In de lange periode van duizend jaar wordt aanvankelijk een sterk communautaire levenswijze vastgesteld in de vormen van de geconcentreerde bewoning en de begraafrituelen in urnenvelden. Vanaf ca 400 voor Christus worden nieuwe bewoningspatronen en meer individualisering vastgesteld in de graflegging. De relatie tussen mens en landschap krijgt hierbij evenzeer aandacht als de sociale geledingen en de culturele dimensie. Van groot belang zijn de vaststellingen van de auteur dat reeds in de loop van de eerste eeuw vóór Christus, dus nog vóór de Romeinse overheersing, aanzienlijke maatschappelijke verandering optrad. Dat is waar te nemen aan de aanwezigheid in de bestudeerde regio van munten en gebruiksvoorwerpen die uit het Rijnland afkomstig waren.