Pieter Dirksen

Winnaar Dissertatieprijs 1997

Dissertatie
The keyboard music of Jan Pieterszoon Sweelinck. Its style, significance and influence

Promotoren: Prof. dr. W.I.M. Elders, Dr. R.A. Rasch
Voordracht: Rijksuniversiteit Utrecht, Faculteit der Letteren

Overwegingen van de selectiecommissie

Grondig onderzoek van alle handschriften waarin werk van Sweelinck is overgeleverd en een gedetailleerde analyse van alle klavierwerken die van Sweelinck zijn of aan hem werden toegeschreven, vormen de basis van deze studie. De bronnen van de muziek worden kritisch bekeken en ieder werk wordt afzonderlijk besproken en geanalyseerd. Deze analyses zijn van wezenlijk belang aangezien van Sweelincks klavierwerken geen autografen bekend zijn. Toeschrijvingen kunnen dus uitsluitend plaatsvinden op basis van een grondige analyse van de bronnen en een grote kennis van de kenmerken van Sweelincks composities. Dr. Dirksen legt overtuigende verbanden tussen de muziek van Sweelinck en die van zijn voorgangers, tijdgenoten en leerlingen, terwijl ook de invloed van Sweelinck op componisten na hem voldoende aandacht krijgt. De auteur geeft blijk van een zeer grote kennis van de Europese klaviermuziek uit de 16de tot 18de eeuw. Op basis van de handschriften en de analyses doet hij als eerste een geslaagde poging om tot een chronologie van Sweelincks klavierwerken te komen en brengt hij deze in verband met diens andere compositie-activiteiten in dezelfde periode, namelijk de eerste twee decennia van de 17de eeuw. De specifieke eigenschappen van klavierwerken worden besproken, alsook de kwaliteit van de handschriften, de respectievelijke rol van orgel en clavecymbel en het idiomatisch gebruik van het orgel en zijn plaats in de Noord- Europese traditie. Voorts wordt de vraag gesteld en beantwoord welke werken voor orgel of voor clavecymbel of voor beide bedoeld zijn, waarbij ook de mogelijkheden van de instrumenten waarover Sweelinck kon beschikken aan de orde worden gesteld. Gezien het belang van de uitkomsten van dit onderzoek kan deze dissertatie beschouwd worden als een standaardwerk voor onderzoekers en musici.