Gabriele Chlevickaite

Winnaar Dissertatieprijs 2023

Overwegingen van de selectiecommissie

We leven in een tijd waarin niet alleen de relatie tussen burgers en overheid en tussen burgers onderling zwaar onder druk staat, maar ook tussen verschillende landen, en daarbij spelen wet en recht een cruciale rol. Hierbij kan men denken aan recente rechtszaken met betrekking tot klimaat en milieu en aan de inzet van het Internationaal Strafhof tegen Rusland.

In haar baanbrekende multidisciplinaire proefschrift onderzoekt Gabriele Chlevickaite een van de grote kwesties bij het vervolgen en bestraffen van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide: hoe stelt de rechter feiten vast, of, specifieker, hoe wordt de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen vastgesteld, en dan met name de getuigenverklaringen van zogeheten ‘insiders’ in de context van het Internationaal Strafrecht. Hoe gebeurt dit in de praktijk en hoe kan het beter?

Bij het beantwoorden van dit vraagstuk volgt Chlevickaite in haar dissertatie drie sporen: een multidisciplinaire verkenning van de literatuur over getuigen in algemene zin; een systematisch onderzoek naar de behandeling van zaken door internationale gerechtshoven om vast te stellen hoe rechters getuigenverklaringen beoordelen en hoe zij naargelang hun bevindingen besluiten die verklaringen al dan niet te gebruiken; en een experimenteel spoor waarbij fictieve casus werden voorgelegd aan meer dan 160 in internationaal strafrecht gespecialiseerde juristen om tot een model te komen voor het vaststellen van geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van verklaringen van insider-getuigen.

Dit proefschrift is bijzonder origineel en ook compact en goed geschreven. Bovendien is het niet alleen relevant voor de specifieke categorie waarop het zich richt – getuigenverklaringen van insiders in de context van het Internationaal Strafrecht – maar ook voor getuigenissen in het algemeen, zowel in juridische als in niet-juridische kwesties, zoals we in de tamelijk pessimistisch stemmende situatieschetsen in de eerste hoofdstukken van het boek zien.

Kortom, dit is een belangrijke, uitdagende dissertatie, gebaseerd op uitstekend onderzoek, baanbrekend en hoogst relevant voor de praktijk en de toekomst van internationale tribunalen. De inzichten die Gabriele Chlevickaite hier presenteert voor het betrouwbaar en geloofwaardig vaststellen van feiten kan zeker bijdragen aan de kwaliteit van de rechtspraak en dus aan recht en rechtvaardigheid.

Om alle bovenstaande redenen heeft de jury van de Dissertatieprijzen van de Stichting Praemium Erasmianum besloten een van de vijf dissertatieprijzen van 2023 toe te kennen aan Insider Witnesses Reliability and Credibility van Gabriele Chlevickaite.