Rieuwerd Buitenwerf

Winnaar Dissertatieprijs 2003

Dissertatie
Book III of the Sibylline Oracles and its Social Setting

Promotoren: Prof. dr H.J. de Jonge, Dr H. W. Hollander
Voordracht: Universiteit Leiden, Faculteit der Godgeleerdheid

Overwegingen van de selectiecommissie

De Sibillijnse Orakels zijn een omvangrijke verzameling van antieke en middeleeuwse voorspellingen in een Homerisch-Grieks taaleigen en stijl geschreven. Degene aan wie zij worden toegeschreven, Sibylle, is een ‘heidense’ profetes, maar in werkelijkheid is het grootste gedeelte van deze literatuur van christelijke hand. Een uitzondering daarop vormt boek III, dat, naar reeds lang werd vermoed, van antiek-joodse oorsprong is. Minutieus taalkundig en tekstkritisch onderzoek van deze moeilijk toegankelijke tekst heeft de heer Buitenwerf in staat gesteld vast te stellen dat hij als een literaire eenheid geschreven moet zijn door een joodse auteur in een Griekse stad in Klein-Azië, tussen 80 en 40 voor Christus. De studie geeft blijk van een grote specialistische diepgang. Daarnaast wordt ook de ruimere cultuurhistorische betekenis van zijn ontdekking de nodige aandacht gegeven. De auteur van boek III, ten volle levend in de Griekse denkwereld, verklaarde zich in politiek opzicht solidair met de Grieken tegen de Romeinen, maar integreerde de antieke traditie van toekomstvoorspellingen onder de naam van de ‘heidense’ Sibylle in zijn eigen monotheïstische opvattingen. De originele conclusie, dat deze schrijver geen tegenstelling zag tussen de Griekse en de joodse cultuur, maakt het mogelijk te begrijpen dat in het hellenistisch jodendom de joodse God als vanzelfsprekend werd voorgesteld als de God van iedereen. De studie is grensverleggend in die gedeelten waar de heer Buitenwerf de tekst politiek-historisch, sociologisch en godsdiensthistorisch in zijn context plaatst.