Tirza Cramwinckel
Winnaar Dissertatieprijs 2023
Dissertatie
Voorlichting door de Belastingdienst in rechtsstatelijke context. Een juridisch en communicatiewetenschappelijk onderzoek naar gewekt vertrouwen.
Promotor: Prof. mr. dr. J.P. Boer & Prof. mr. dr. J.L.M. Gribnau
Copromotor: Prof. dr. A. Verhagen
Voordracht: Universiteit Leiden, Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Overwegingen van de selectiecommissie
Tirza Cramwinckel onderzocht in haar prijswinnende dissertatie de vele vragen die worden opgeroepen doordat voorlichting door de Belastingdienst zo eenvoudig en inzichtelijk mogelijk moet zijn, terwijl het belastingrecht naar zijn aard nu eenmaal complex en technisch is. De kernvraag daarbij is voor wiens risico het komt als de burger iets anders uit de belastingvoorlichting begrepen heeft dan er in de langs democratische weg ingevoerde belastingwetten staat.
Cramwinckel heeft deze ogenschijnlijk simpele vraag in al zijn onderdelen, aspecten en verschijningsvormen onderzocht, zowel vanuit het standpunt van de burger als vanuit het perspectief van de overheid. Zij heeft bovendien niet slechts geput uit de argumentatie box van wetgeving, jurisprudentie, wetenschappelijke literatuur en fiscale praktijk, zij heeft bij haar analyses bovendien volop gebruikgemaakt van gereedschappen uit de taalkunde en de communicatiewetenschap.
Een van de vele kwaliteiten van dit indrukwekkende proefschrift is dat het niet alleen de beide tegenover elkaar staande juridische principes – het vertrouwensbeginsel en het legaliteitsbeginsel – theoretisch analyseert en op hun consequenties uitwerkt, maar dat het boek die dubbele uitkomst vervolgens tot een confrontatie brengt, waarbij de eerder behandelde casussen door de auteur op een nieuwe manier gewogen worden. Het daarbij gehanteerde afwegingskader, dat gemotiveerd afwijkt van de staande leer op dit punt van de Hoge Raad, biedt uitkomsten en inzichten die maatschappelijk relevant, plausibel en bovendien bijzonder actueel zijn.
Het proefschrift van Cramwinckel is door zijn zorgvuldige opbouw en glasheldere stijl en door zijn in praktisch opzicht toepasbare conclusies en aanbevelingen in feite zelf een geslaagd voorbeeld van wat in het boek wordt aangeduid met de term ‘simplexity’, een samentrekking van ‘simplicity’ en ‘complexity.’ Het vermogen om juridische complexiteit op een begrijpelijke manier aan een lezerspubliek te presenteren is immers verwant aan het voorlichtingsdilemma van de Belastingdienst.
De in disciplinair opzicht breed samengestelde jury voor de Dissertatieprijzen 2023 van de Stichting Praemium Erasmianum was in elk geval unaniem onder de indruk van de transparantie, de structuur, de stijl en de overtuigingskracht waarmee dit onderzoek is opgezet en als boek is geschreven. Dat de conclusies ervan ook buiten het strikte domein van het fiscale recht en de voorlichting door de Belastingdienst tot nadenken stemmen, waar het gaat om de verhouding tussen de burger en de Staat, is eens te meer een reden waarom de jury met veel plezier een van de vijf Dissertatieprijzen 2023 heeft willen toekennen aan Tirza Cramwinckel.
