Marieke de Winkel

Winnaar Dissertatieprijs 2005

Overwegingen van de selectiecommissie

In 2006 is het 400 jaar geleden dat Rembrandt werd geboren. De toch al onoverzienbare Rembrandt-literatuur zal in dat jaar nog aanzienlijk in omvang toenemen. Toch is het niet waarschijnlijk dat een van deze studies erin zal slagen een heel nieuw licht op het werk van Rembrandt te werpen. Dat is dr. Marieke te Winkel wel gelukt met haar zeer originele onderzoek naar de kleding op Rembrandt’s schilderijen. Te gemakkelijk wordt gedacht dat de kleding in zijn portretten, bijbelse voorstellingen en historieschilderingen simpelweg een reflectie zijn van de mode van de dag van toen. Zo simpel is dat niet en ook als dat wel het geval is, zoals bij een recente ontdekking van een portret van een oude vrouw uit het volk, dat aan het oeuvre van Rembrandt kan worden toegevoegd, blijkt juist de kleding van groot belang te zijn voor de juiste toeschrijving en ook de datering. Het onderwerp van dit proefschrift is bijzonder, maar dat geldt ook voor de uitvoering van het onderzoek waarop het is gebaseerd. Er is gebruik gemaakt van historisch beeldmateriaal, maar ook van heel veel contemporaine literatuur om kleding en klederdracht juist te kunnen plaatsen, te zien wat mode was en wat toneelkleding, wat als formeel gold en wat als informeel. Op deze manier – en met het al zo rijk gedocumenteerde oeuvre van Rembrandt als casus – heeft mevrouw De Winkel een belangrijke bijdrage geleverd aan wat je de kostuumiconologie zou kunnen noemen. Uit haar analyse van Rembrandt’s werk langs deze onverwachte invalshoek komen nieuwe inzichten naar voren die ons helpen hem als kunstenaar en als representant van zijn tijd nog beter te begrijpen.