Remieg A.M. Aerts

Winnaar Dissertatieprijs 1997

Overwegingen van de selectiecommissie

Het proefschrift van dr. Aerts is een studie van de intellectuele inventaris van een historische periode of milieu, de gangbare opvattingen, de stijl van denken en de invloed die kunst, wetenschap en levensbeschouwing op elkaar uitoefenden. De periode is die van de 19de eeuw en het milieu dat van de liberale grootburgerij. De gedachten in dit milieu in deze periode werden bestudeerd aan de hand van het zeer veelzijdig en omvangrijk tijdschrift De Gids in de jaren 1837-1894. Dit tijdschrift omvatte veel meer dan alleen letterkunde in de 20ste-eeuwse betekenis van het woord. Ook politiek, filosofie, levensbeschouwing, wetenschap en andere dan literaire kunstuitingen werden in het tijdschrift besproken en becommentarieerd. De auteur is er in geslaagd in een evenwichtig betoog de samenhang tussen al deze cultuurdomeinen duidelijk te maken en te verbinden met het milieu van grootburgerlijke, liberale cultuur waarin het tijdschrift zijn plaats had gevonden. Behalve als een bijdrage aan de intellectuele geschiedenis kan het proefschrift ook gezien worden als een baanbrekende bijdrage aan het genre van de tijdschriftgeschiedenis, of, meer in het algemeen aan de studie van de persgeschiedenis. Niet zozeer omdat het een monografie over een belangrijk tijdschrift is, maar vooral omdat het door aanpak en methode de beoefening van dit specialisme werkelijk een stap verder heeft gebracht. Dr. Aerts laat op overtuigende wijze zien hoe het tijdschrift De Gids niet slechts een weerspiegeling was van een al bestaande liberaal-burgerlijke cultuur, maar juist ook een actieve bijdrage leverde aan het ontstaan van een dergelijke cultuur.